Aftapwet goedgekeurd door Eerste Kamer
De Eerste Kamer heeft de omstreden aftapwet goedgekeurd waarmee instanties zoals de AIVD de mogelijkheid krijgen om het iedereen op grote schaal af te tappen.
Zo werkt het in theorie: In een bepaald gebied houdt er zich een wapenhandelaar schuil. De AIVD heeft echter geen idee waar de verdachte zich precies bevindt. Met de nieuwe wet kan de AIVD zonder tussenkomst van een rechter alle elektronische communicatie van het hele gebied aftappen. Tijdens het aftappen valt op dat één van de inwoners van de wijk websites over wapens bezoekt. De AIVD heeft een verdachte te pakken! Maar is dit de wapenhandelaar of iemand die per ongeluk op het verkeerde moment informatie over pistolen opzocht? Minority Report, iemand?
“In a future where a special police unit is able to arrest criminals before they commit their crimes.”
Met ingang van 1 januari wordt een dergelijk scenario de dagelijkse gang van zaken nadat de Eerste Kamer de nieuwe aftapwet heeft goedgekeurd. Het is niet alleen een wens van de geheime dienst, maar ook van het ministerie van Binnenlandse Zaken die in vervulling gaat.
Huidige wetgeving verouderd
De wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten is sterk verouderd, deze stamt nog uit 2002. Destijds was het gebruik van smartphones en social media nog relatief beperkt. De wet is na meer dan 15 jaar erg aan vernieuwing toe. Zelfs Bits of Freedom die meestal erg kritisch naar dit soort zaken kijkt is het daar volledig mee eens.
Met de huidige wetgeving is het voor de AIVD alleen mogelijk om een gerichte tap te plaatsen. Bijvoorbeeld direct op een internetverbinding van een verdachte. De nieuwe wetgeving brengt daar verandering in en zorgt ervoor dat de geheime dienst op grote schaal het internet mag aftappen zoals het fictieve voorbeeld van de wapenhandelaar aan het begin van dit artikel.
Om het aftappen op grote schaal te kunnen doen is het wel een vereiste dat de AIVD eerst toestemming vraagt aan een nieuw opgerichte toetsingscommissie. Deze bestaat uit een combinatie van rechters en technici.
Wat is metadata en wat doen instanties ermee?
Door middel van de internettaps verzamelt de AIVD metadata. Deze data laat bijvoorbeeld zien wie er precies communiceert, met wie, waar de persoon zich op dat ogenblik bevindt en welke websites er worden bezocht.
Metadata geeft een duidelijk beeld van het leven dat iemand leidt. Ze tonen echter in het merendeel van de gevallen niet de precieze inhoud van de communicatie. Met name bij versleutelde chatdiensten zoals WhatsApp, Signal en Telegram is de communicatie versleuteld met een end-to-end-encryptie.
Wanneer er een aanleiding bestaat om de daadwerkelijke inhoud van de communicatie van een doelwit in te zien is het voor de geheime dienst wel een mogelijkheid om de persoon in kwestie te hacken. Met end-to-end encryptie is in de praktijk erg lastig zonder backdoors en zero-day exploits.
Hoe lang bewaart de AIVD de surfgeschiedenis van jou en je oma?
De AIVD krijgt het recht om gedurende een periode van drie jaar de afgetapte gegevens te onderzoeken op data die mogelijks relevant kan zijn voor het onderzoek. Dit zorgt er concreet voor dat gegevens van burgers die onschuldig zijn (zoals jij en je oma) voor drie jaar in de database van de AIVD kunnen staan.
Kritiek op de aftapwet
Er wordt heel wat kritiek geuit op de nieuwe wet. Niet alleen de toezichthouder CTIVD, maar ook de Raad van State zijn van mening dat het toezicht op de nieuwe wet niet voldoende is. Bovendien is de bewaartermijn van drie jaar ook veel te lang. De privacywaakhond Autoriteit Persoonsgegevens is zelfs van mening dat de wet in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
En jij? Denk er eens over na hoe je als buitenstaander naar je eigen zoekopdrachten en bezochte websites van de afgelopen maanden zou kijken. Hopelijk heb je niet per ongeluk iets “verdachts” opgezocht of op de verkeerde website gezeten. Voor je het weet zit je op Guantanamo Bay 😉
Bescherm je online privacy met de Beste VPN voor Privacy